CO GROZI ZA NARUSZENIE KONSTYTUCYJNEJ GWARANCJI WOLNOŚCI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ?

Naruszenie konstytucyjnej gwarancji wolności działalności gospodarczej, zapisanej w art. 20 i art. 22 Konstytucji RP, może mieć poważne konsekwencje, choć w praktyce zależy to od tego kto dokonuje naruszenia i w jaki sposób.

🏛️ Działanie organu władzy publicznej (np. urzędu, Sejmu, rządu)

Jeśli organ państwowy (np. poprzez ustawę, rozporządzenie, decyzję administracyjną) ogranicza wolność działalności gospodarczej niezgodnie z Konstytucją, może to prowadzić do:

• Skargi konstytucyjnej do Trybunału Konstytucyjnego – przedsiębiorca może zaskarżyć ustawę lub inny akt prawny, jeśli narusza jego konstytucyjne prawa.
• Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO) lub innego uprawnionego podmiotu do TK.
• Odszkodowanie z tytułu bezprawnego działania organu publicznego, jeśli naruszenie doprowadziło do strat (np. na podstawie art. 77 Konstytucji lub art. 417 Kodeksu cywilnego).
• Unieważnienie aktu lub decyzji, jeśli sąd administracyjny uzna ją za sprzeczną z prawem.

⚖️ Skutki dla urzędnika/osoby fizycznej działającej z urzędu

Jeśli osoba działająca w imieniu państwa narusza tę wolność umyślnie lub przez rażące niedbalstwo, może grozić jej:

• Odpowiedzialność dyscyplinarna lub służbowa,
• Odpowiedzialność karna – np. za nadużycie uprawnień (art. 231 KK),
• Odpowiedzialność cywilna – obowiązek naprawienia szkody.

👨‍⚖️ W praktyce sądowej

Sądy (zwłaszcza administracyjne) często przywołują konstytucyjną wolność działalności gospodarczej, gdy:

• Przedsiębiorca kwestionuje decyzję urzędu (np. zakaz działalności, cofnięcie koncesji),
• Ograniczenia wprowadzone przez prawo są zbyt szerokie, nieproporcjonalne lub nie mają uzasadnienia w interesie publicznym.

🧠 Kluczowe zasady:

• Ograniczenia wolności działalności gospodarczej mogą istnieć, ale tylko gdy:
  • wynikają z ustawy,
  • są uzasadnione ważnym interesem publicznym (zdrowie, bezpieczeństwo, moralność publiczna itd.),
  • są proporcjonalne.

🔎 Co dokładnie się wydarzyło:

• Przedsiębiorca geodezyjny (spółka cywilna) złożył zgłoszenie pracy geodezyjnej.
• Urzędnik odmówił jego przyjęcia, mimo że jest to czynność techniczna/formalna, która nie powinna podlegać uznaniu administracyjnemu.
• W efekcie przedsiębiorca nie może zrealizować umowy z klientem, co wpływa na jego swobodę prowadzenia działalności.

📜 Podstawy prawne, które mogą być naruszone:

1. Ustawa – Prawo geodezyjne i kartograficzne

Zgłoszenie pracy geodezyjnej to czynność informacyjna – urząd ma obowiązek przyjąć zgłoszenie, a nie „zaakceptować” je uznaniowo. Odmowa jego przyjęcia nie ma podstawy prawnej, o ile spełnia formalne wymogi.

2. Konstytucja RP – art. 22

Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.

Tutaj mamy do czynienia z praktycznym uniemożliwieniem prowadzenia działalności, co może być uznane za niekonstytucyjne działanie organu administracyjnego.

3. Kodeks postępowania administracyjnego (KPA)

Zgodnie z art. 8 i art. 11 KPA, organy administracji publicznej mają działać na podstawie prawa, w sposób przejrzysty i bez zbędnej zwłoki. Odmowa przyjęcia zgłoszenia bez podstawy prawnej narusza te zasady.

⚖️ Co można zrobić:

✅ Złożyć skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA)

Jeśli urząd wydaje decyzję odmowną lub odmawia przyjęcia pisma, możesz domagać się rozpoznania sprawy przez sąd administracyjny – np. jako bezczynność organu lub naruszenie przepisów prawa materialnego i proceduralnego.

✅ Złożyć skargę do Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców

Rzecznik ma kompetencje do reagowania w przypadkach naruszania wolności działalności gospodarczej przez administrację.

✅ Złożyć skargę do Rzecznika Praw Obywatelskich

W przypadku, gdy naruszenie ma charakter systemowy lub rażący.

✅ Złożyć zawiadomienie do prokuratury lub CBA (w przypadku podejrzenia nadużycia uprawnień)

Jeśli działanie urzędnika wydaje się umyślnym blokowaniem działalności (art. 231 Kodeksu karnego – nadużycie uprawnień przez funkcjonariusza publicznego).

🧰 Dodatkowe działania praktyczne:

• Złożyć ponownie zgłoszenie pracy geodezyjnej z potwierdzeniem nadania (ePUAP lub pocztą) – ważne, by mieć dowód.
• Złożyć pisemny wniosek o wyjaśnienie przyczyn odmowy – urząd ma obowiązek odpowiedzieć.
• Skorzystać z pomocy prawnika, który może przygotować skargę do WSA lub zawiadomienie do Rzecznika.

Ponieważ ograniczenia działalności gospodarczej mają charakter systemowy Zarząd OZZG postanowił złożyć skargę do Rzecznika Praw Obywatelskich: